Denizcilik terimleri, denizcilik sözlüğü

-TERİMLER VE DEYİMLER :



Aborda : Bir teknenin diğer bir tekne üzerine veya rıhtıma, iskeleye yanaşmasıdır.



Abosa : Akan bir zinciri veya halatı o durumda durdurmak ve tutmak için bosaya vurmak.



Abramak : Kontrolden çıkan bir gemiyi veya bir işi kontrol altına almak.



Acenta : Deniz işletmelerinin, gemilerini çalıştırırken limanlardaki bürokrasi işlerinde, gemi ve personelinin ihtiyaçlarını teminde aracı olarak kullandığı anlaşmalı veya temsilci kuruluşlardır.



Alabora: Bir deniz aracının ters dönmesine alabora denir.



Alarga : Bir geminin sahilden açıkta bulunması, demirlemiş olması durumuna denir.



Alesta: Bir işe hazırlanılması veya işe hazır olunduğunu belirtmek için verilen komut.



Aganta : Hareket halindeki bir halatın kumanda edildiği an akışının tutulması durumudur.



Arya : Toka edilmiş vaziyetteki bir sancağı aşağı indirmek için verilen komut.



Avara : Bir gemi veya teknenin yanaşmış olduğu yerden açılması, ayrılması



Balast (Safra) : Seferine yüksüz olarak çıkan veya yüklü olup denge problemi olan gemilerin, dengesini iyileştirmek için, gemi tanklarına aldıkları deniz suyuna balast denir.



Balb : Gemilerin baş bodoslamalarının su içindeki kısmında ileri doğru uzanan şişkin kısımdır. Geminin hızını arttırmaya yarar. Ayrıca geminin baş-kıç yaparak sallanmasını azaltır.



Başaltı : Geminin baş tarafının iç kısmına verilen isimdir. Baş tarafı kasaralı gemilerde kasara altı “başaltı” olarak adlandırılır.



Charter (Çartır ) : Kiralamak, bir geminin kiralanması anlamına gelir. “Çartırdaki gemi” sözü, gemiadamları arasında taramp seferi yapan gemi karşılığında kullanılsa da esas kira altındaki gemi demektir.Yani çartırdaki gemi düzenli sefer yapabilir.



Çalım ve Kuruz : Geminin su hattından aşağıda kalan kısmının başta ve kıçta, omurgaya yaklaşıldıkça daralmasıdır. Bu daralma baş tarafa doğru olduğunda çalım, kıç tarafa doğru olduğunda kuruz adını alır.



Çamçak : Filikaların suyunu boşaltmak için yapılmış, ağaç kepçelerdir.



Çapariz : Bir manevra veya bir işlemin engellenmesi anlamına geldiği gibi, demir zincirlerinin biryerlere (başka bir zincire vs.) dolaşması, karışması anlamında da kullanılır.



Çiftelemek : Tek demir atmış bir geminin emniyet için diğer demirini de atma işlemi.



Danec :Yükün hasardan korunması ve hızlı tahliye edilebilmesi için yüklerin aralarına ve altlarına konulan tahta, hasır v b. malzemeye denir.



Dalgakıran : Limanları ve limanlar içindeki gemilerin denizlerden (dalgadan) zarar görmemesi için limana hakim rüzgara yüzey verecek şekilde yapılmış dalga önleyici yapılar.



Deniz Haritası : Denizcilikte kullanılan sahilleri, seyir alametlerini, derinlikleri gösteren ve özel işaretleri olan haritalardır.



Duba : Altı düz ve yük taşıma maksatları için inşa edilmiş ağaç veya saç tekneler.



Düşme : Bir geminin rüzgar ve akıntı etkisiyle bulunduğu rotadan veya mevkiden kaymasıdır.



El iskandili : Derinlik ölçmede kullanılan bir ağırlık ve ince halattan meydana gelen basit bir alet.



Façuna : Halatların fazla sürtünmeye maruz kalan kısımlarının yıpranmasını önlemek için bu kısımlar gırcala ve mürsel ile sarılır. Bu işleme façuna denir.



Falaka : Puntel , dikme ve matafora cundalarının (uçlarının) arasına gerilerek, bulundukları durumlarını muhafaza etmesini sağlayan halatlardır.



Firengi Delikleri : Güvertede biriken suların dışarı akması için, bir ağzı bordaya açılmış güverte üstü deliklerdir.



Forklift : Yükleme ve tahliye işlemlerinde, rıhtımda veya gemi ambarında ağır malzemenin kaldırılıp taşınması için kullanılan, manevra kabiliyeti yüksek araçlara denir.



Formen: Yine yükleme veya tahliye işlerini yürüten işçi gurubunun (posta) başı.



Gemi Jurnali : Gemi ile ilgili olayların kaydedildiği, hukuki işlemlerde çok önemli yeri olan defter.



Havuz : Gemilerin su altı kısımlarınınbakım ve onarımı için alındıklarıkuru veya yüzer tipteki havuzlardır.



Iskarça : Liman ve rıhtımlarda çok sayıda gemi bulunmasına denir. Karışıklık anlamına da gelir.



İstif : Her cins eşyanın ve yükün geminin dengesini bozmayacak şekilde geminin yapısına en uygun şekilde yerleştirilme ve yüklenme işlemidir.



Kabadalga : Dalga yüksekliği fazla olan ve gemiyi rahatsız eden dalgalardır.



Kamara: Gemideki personelin kaldığı odalara verilen isim.



Kampana : Gemiyle ilgili bazı acil durumları bildirmek için belirli kurallar içinde kullanılan çana kampana denir.



Kana Rakamları : Bir gemi teknesinin ne kadar su çektiğini (suya battığını) öğrenmemize yarayan, her iki bordada baş, vasat ve kıç taraflardaki rakamlardır. "Draft rakamları " da denilir



Kana rakamlarından draftın nasıl okunacağı bilinmelidir; İskele tarafta metrik birime göre yazılan rakamların boyları ve rakamlar arası düşey boşluklar 10 cm, Sancak tarafta (Romen rakamlarıyla) kadem (fit) birimine göre yazılan rakamların boyları ve rakamlar arası 6 pustur (inçtir).



Kapela : Gemilerde teçhizatları korumak üzere üstlerine örtülen branda kılıflardır.



Kasırga : Çok kuvvetli rüzgar, büyük dalgalar ve kuvvetli rüzgarın oluştuğu gemiler için tehlikeli fırtına.



Kavela : Halat dikme işlemlerinde kullanılan sert bir ağaçtan yapılmış havuç şekline benzeyen malzemedir.



Kılavuz kaptan (pilot) : Bölgesel tehlikeleri, seyir yollarını, geçitlerini ve limanlarını iyi bilen gemileri emniyetle sevk ve idare edebilecek tecrübeli kaptanlara denir.



Laşka : Boş veya boşalmış anlamına gelir. Bir halatı boş koyuvermektir.



Laşing : Yükün gemiye, kendisine veya diğer yüklere verebileceği hasarı önlemek amacıyla yapılan bağlama işidir.



Liman : Gemilerin yük ve yolcu alıp vermesine elverişli, rüzgar ve dalgalardan korunur şekilde yapılmış tesislerdir.



Lumbar : Gemi bordalarına veya küpeştelerine açılan dört köşe, giriş çıkış mevkileridir.



Lumbar ağzı : Gemilere giriş çıkış yapılan yerlere verilen isimdir.



Manifesto : Ticaret gemilerinde yükün cinsini gösteren resmi evrak.



Mezestre : Sancağın yarıya kadar çekilmesi işlemine denir.



Mola : Halatların bağlı bulundukları yerlerden fora edilmesi için verilen kumanda.



Navlun : Bir yerden bir yere para karşılığı taşınmak üzere bir sözleşme ile gemiye alınan yükün tümü. Bu yükün taşınmasının para değeri anlamında da kullanılır.



Nete (neta) : Düzeni bozulmuş bir şeyin tertiplenip düzenlenmesi, ayrıca seyirde kullanılan anlamıyla aykırı ve tehlikeli bir durumun olmadığı, her şeyin normal devam ettiği anlamında kullanılır.



Ölüdeniz (Sıvel) : Fırtınanın dinmesi ile oluşan, çatlaksız, rahatsız edici dalgalar.



Parakete : Geminin süratini ölçmek için kullanılan aletin ismidir.



Parima : Filikaların baş ve kıç taraflarında bağlama amacı ile kullanılan yeterli uzunluktaki ince halat.



Rüzgar altı : Rüzgarın estiği (geldiği) yöne ters yön (sırt dönüldüğünde, ön tarafın olduğu yer).



Rüzgar üstü : Rüzgarın esmekte olduğu (geldiği) taraf.



Savlo : Gemicilikte sancak çekmede paraketede, el incesi olarak kullanılan bir ile birbuçuk burgatalık ince halatlara verilen isimdir.



Stevedor : Limanda gemilerin yükleme veya tahliye işlerini yürüten insan veya şirkettir.



Şifting : Bir yere yanaşmış veya demirlemiş geminin yerini değiştirme işlemidir. Ayrıca yükün yerini değiştirme anlamında da kullanılır.



Tersane : Gemilerin inşa edildiği veya tamir ve bakım gördüğü yerler.



Toka : Bir sancağın, bayrağın göndere çekilmesi için verilen komut.



Tonilato : Gemilerin gerek ağırlık gerekse hacim ölçümü ile belirtilebilen kapasiteleridir.



Tramp Gemi : Düzenli sefer yapmayan gemi demektir. Yani sürekli belli birkaç liman arasında değilde, yükü bulduğu limandan yükün götürüleceği liman neresi ise oraya sefer yapan gemi anlamına gelir.



Trim : Geminin baş draftıyla- kıç draftı arasındaki fark.(geminin başa veya kıça eğik olması)



valf : Borulardaki sıvıların akışlarını kontrol etmeye yarayan bir çeşit vana.



Vardiya : Gemilerin liman ve seyir hizmetlerinin görülmesi için, gemi personeli tarafından zamana bağlı olarak tutulan nöbet.



Yalpa : Geminin dalgalardan sancak ve iskeleye aralıklarla yatıp, doğrulması, sallanması.



Yükleme sınırı hatları (Fribord Markası) : Sancak - iskele her iki bordadaki bu şekiller gemilerin uluslararası kurallar gereğince değişik şartlarda (mevsim, su yoğunluğu ) yükleme sınırını gösterir. Fazlaca yükleme sebebiyle bu sınırların aşılması, gemi emniyetini ortadan kaldırır.







B- ÖLÇÜLER :







1 Deniz mili : 1852 metre - 10 Gomino - 2000 Yarda



1 Gomino : 185,2 metre



1 Kadem (fit) : 30,48 santimetre



1 Kulaç : 183 santimetre (1.83 metre)



1 Pus (inç) : 2,54 santimetre



1 Metrik ton : 1000 kg (1 ton)



1 Tonilato : 2.83 metreküp (100 fitküp)