OSMANLI İMPARATORLUĞU
KURULUŞ DEVRİ
ÖNEMLİ OLAYLAR ve POLİTİKALAR:
İSKAN POLİTİKASI
FETİH POLİTİKASI
HOŞGÖRÜ POLİTİKASI
DEVŞİRME SİSTEMİ
ANADOLU SİYASİ (TÜRK) BİRLİĞİ
KARESİOĞULLARI’NIN ALINMASI
ANKARA SAVAŞI
FETRET DEVRİ
Tanım ve Kavramlar:
Aşar (öşür): Toprak gelirinin onda biri olan bu vergiyi halktan Tımar sahibi alırdı (Müslümanlardan).
Haraç: Müslüman olmayanlardan alınan beşte bir oranındaki gelir vergisidir.
Cizye (Kelle vergisi): Gayrimüslimlerden, askerlik yapmadıkları için yılda bir kez alınan vergidir. Askerlik çağına gelmiş sağlıklı erkeklerden alınırdı.
Ayan: Bir yerin bir bölgenin zenginlerinden olan. Büyük topraklara ve silahlı adamlara sahip “ağa” (derebeyi).
Cülus Bahşişi: Yeni hükümdarın asker ve memurlara verdiği para.
Devşirme: Osmanlıda, Yeniçeri ocağına alınacak asker ihtiyacını karşılamak için Balkan topraklarındaki gayrimüslim ailelerden alınan çocukların yetiştirilmesi işi.
!!! Karesioğulları’nın Alınması ile (Çanakkale):
Osmanlı’nın;
n Rumeli’ye geçişi kolaylaşmıştır.
n Karesi beyliğinin önemli komutanları Osmanlı hizmetine girmiştir.
n Karesi Donanması Osmanlı’nın olmuştur.
n Anadolu Siyasi (Türk) birliğinin kurulmasında ilk adım atılmıştır.
!!! Orhan Bey dönemindeki teşkilatlanma çalışmaları:
n Divan teşkilatı kuruldu,
n Vezirlik makamı oluşturuldu,
n Kadılık teşkilatı kuruldu,
n Yaya ve müsellem adıyla ilk düzenli ordu kurulmuştur,
n İznik’te ilk medrese kurulmuştur (Orhaniye)
Not: Orhan bey döneminde Osmanlı beylikten DEVLET aşamasına geçmiştir.
!!! I.Murat dönemindeki teşkilatlanma çalışmaları:
n Yeniçeri ocağı kuruldu,
n Tımar sistemi uygulanmaya başlandı,
n Rumeli beylerbeyliği kuruldu.
NOT: I.Murat “ülke, hanedan üyelerinin ortak malıdır” anlayışının yerine “ülke, padişah ve oğullarının malıdır” anlayışına getirmiştir. Taht kavgaları önlemek amaçlandı. (Merkeziyetçilik amaçlandı)
Ankara Savaşı (1402):
* Timur’un batıya doğru yaptığı seferler sonucunda İran ve Irak ele geçirilmiş, Altınorda Devleti zayıflamış ve yıkılmıştır.
* Yıldırım Bayezid’den kaçan beyler Timur’a sığınmışlardır.
Sonuçları:
* Beylikler yeniden kuruldu (Anadolu Türk birliği bozuldu).
* Balkanlarda Türk ilerleyişi durdu.
* Bayezid’in çocukları arasında taht kavgaları başladı.
* Osmanlı Devleti dağılma tehlikesi geçirdi.
* Fetret Devri başladı. Osmanlı sağlam devlet örgütü sayesinde kısa zamanda toparlandı.
İskan Politikasının yada Türkleri Balkanlara yerleştirmenin amaçları nelerdir?
- Nüfus dengesini sağlamak, üretimde süreklilik.
- Türk-İslam kültürünü yaymak, merkeziyetçilik.
İşsizliğe çözüm bulmak, asayişi sağlamak
Orhan dönemindeki teşkilatlanma çalışmalarının sonucu nedir?
- Osmanlı, Beylikten Devlete geçti.
Osmanlı’nın takip ettiği hoşgörü politikasının amacı nedir?
- Balkanların fethini kolaylaştırmak,
- Devletin kalıcılığını sağlamak.
Osmanlı Devleti Kuruluş devrinde neden sık sık başkent değiştirmiştir?
- Fetih bölgelerine yakın olmak için.
Bağımsızlık alametleri nelerdir?
Bir beyliğin bağımsız olması için;
Bağlı olduğu devletin o beyliğe;
- Ferman, Bayrak, Sancak, Kılıç,
- Nevbet (Davul, Bando) vermesi gerekir.
Yada beylik;
- Para bastırması ve hutbe okutması gereklidir.
Haçlı ordularının amacı nedir?
- Osmanlıyı Balkanlardan atmaktır.
DİVAN ÜYELERİ ve DİĞER GÖREVLİLER
Vezir-i Azam (Sadrazam) Başbakan
Defterdar Maliye Bakanı
Nişancı Tuğracı, Tapu Kadastro
Şeyhülislam (Müftü) Ulemanın Başı, Fetvacı
Kazasker (Kadı Asker) Adalet ve Eğitim
Reis-ül Küttap Dış İşleri Bakanı
Kaptan-ı Derya (Kaptan Paşa) Donanma
Komutanı
Yeniçeri Ağası İstanbul Emniyet Müdürü
Rumeli Beylerbeyi Rumeli Eyalet Valisi
Kadı Adalet işleri (Hakim)
Subaşı Kazalarda Güvenlik Sorumlusu
OSMANLI YÜKSELME DEVRİ
İSTANBUL’UN FETHİ
CEM SULTAN OLAYI
ANADOLU SİYASİ (TÜRK) BİRLİĞİ
ŞAH KULU İSYANI (SAFEVİ-İRAN-Şİİ)
MISIR SEFERİ (HALİFELİK OSMANLI’NIN)
KAPİTÜLASYONLAR
SOKULLU MEHMET PAŞA ve PROJELERİ
İstanbul’un Fethi (29 Mayıs 1453):
Sebepleri:
- Anadolu - Rumeli toprak bağlantısını kesmesi.
- Rumeli güvenliğinin sağlanmak istenmesi.
- Bizans entrikaları (Haçlı ittifakları, şehzade ve Anadolu beyliklerini kışkırtmaları)
- Stratejik bir bölge olması.
- Hz.Muhammed’in hadisindeki müjdeye ulaşmak istenmesi.
Sonuçlar:
Türk Tarihi Bakımından:
- II. Mehmet “Fatih” unvanını aldı.
- İstanbul, Osmanlı’nın Başkenti oldu.
- İstanbul boğazı ve Karadeniz ticaret yolu Osmanlı’nın eline geçti.
- Rumeli’nin güvenliği sağlandı.
- Anadolu ve Rumeli’nin bağlantısı sağlandı.
- Osmanlı Kuruluş Dönemi bitti, Yükselme dönemi başladı.
Dünya Tarihi Bakımından:
- Doğu Roma (Bizans) yıkıldı.
- Doğu Ticaret yolları Osmanlı eline geçtiği için Avrupalılar yeni yollar aradı ve Coğrafi keşiflere sebep oldu.
- Rönesans hareketlerine zemin hazırladı.
- Surların yıkılabileceği anlaşıldı. Avrupa’da feodalite zayıfladı. Krallıklar güçlendi.
- Ortodoksluk Osmanlı himayesine girdi.
- Orta çağ sona erdi, Yeni çağ başladı.
- Avrupalı devletler, İstanbul’da ilk sürekli elçiliklerini kurdu.
II.Bayezid Dönemi:
CEM SULTAN olayı:
* Cem Sultan olayına; Memlükler, Karaman beyleri, Dulkadiroğulları, Rodos Şövalyeleri ve Papalık karıştığı için sorun devletlerarası (uluslar arası) bir soruna dönüşmüştür. Bu olayı öteki şehzade olaylarından ayıran en önemli özellik budur.
Osmanlı-Memlük Savaşları:
Sebepleri:
* Fatih zamanından beri devam eden Hicaz su yolları meselesi.
* Cem Sultan’ı kışkırtmaları.
* Ramazan ve Dulkadiroğulları üzerinde hakimiyet mücadelesi.
* Karamanoğulları’nı desteklemeleri.
* Hindistan’dan gönderilen hediyelere Memlüklerin el koymaları.
- Savaşlardan kesin bir sonuç alınamamıştır. Ramazanoğulları beyliği toprakları Harameyn Vakıf toprağı olduğu için Memlüklü nüfuzuna bırakılmıştır.
Yavuz Sultan Selim Devri:
Mısır Seferi (Osmanlı-Memlük Savaşı)
Sonuçları:
* 1516 Mercidabık, 1517 Ridaniye savaşları ile Suriye, Filistin, Kudüs, Mısır ve savaşılmadan Hicaz ele geçirildi.
* Memluklar yıkıldı.
* Halifelik Osmanlılara geçti.
* Osmanlı devlet yönetiminde dini özellik önem kazandı. Teokratik bir yapıya kavuşmuştur.
* Çok büyük ganimetler elde edilmiş ve hazine altın ile dolmuştur.
* Baharat yolu Osmanlı’nın eline geçmiştir.
* Kutsal emanetler Osmanlı koruyuculuğuna geçmiştir. İslam dünyasında birlik sağlanmıştır.
* Venedikliler Kıbrıs için ödediği vergiyi Osmanlıya ödemeye başlamıştır.
Kanuni Sultan Süleyman Devri:
Kapitülasyonlar:
- Bir devletin yabancı bir devlete tanıdığı, siyasi, ekonomik, dini ve hukuki ayrıcalıklardır.
- 1479 Fatih (Venedik)
- 1535 Kanuni (Fransa)
- 1580 III.Murat (İngiltere, Hollanda)
- 1740 I.Mahmut (Fransa) Sürekli hale geldi.
!!! Kapitülasyonların verilme nedenleri:
- Avrupa Hıristiyan birliğini bozmak.
- Akdeniz ticaretini canlandırmak.
- Osmanlı mallarına batı Akdeniz’de Pazar bulmak.
NOT: Kapitülasyonlar, Osmanlı devletinin ticaretinin gelişmesini ve sanayisinin kurulmasını engellemiştir.
Sokullu Mehmet Paşa Dönemi:
Don-Volga kanal projesi sebepleri
- Ruslar’ın Karadeniz’e inmelerini ve Kırım’a saldırmalarını önlemek.
- Kafkas hanlıklarını hakimiyet altına almak.
- Orta Asya Türkleri ile doğrudan irtibata geçmek.
- İpek yolunu canlandırmak.
- İran’ı kontrol altında tutmak,
amaçları ile yapılmak istenmişse de tamamlanamamıştır.
Merkezi otoriteyi güçlendirmek ve bölünmeyi önlemek için;
- Taht kavgalarının önlenmesi,
- Veraset sisteminin düzenlenmesi,
- Ekber (en büyük) ve Erşet (reşit olan, akıllı) sisteminin getirilmesi,
- Devşirme sisteminin uygulanması,
- Miri toprak uygulaması (devlete ait topraklar),
- Türkler’in merkez yönetiminden uzak tutulması,
- Sancağa gönderilen şehzadelerin yetkilerinin kısıtlı olması.
OSMANLI KÜLTÜR VE MEDENİYET
HALK: Askeri (Yönetenler) ve Reaya (Yönetilenler) olarak ikiye ayrılır.
ASKERİ SINIF:
**İLMİYE (Ulema): Adalet, Din, Eğitim ile uğraşanlar.(Kazasker, Şeyhülislam, Kadı ve Müderrisler)
**KALEMİYE: Mali ve bürokratik işlere bakarlar. (Defterdar, Nişancı ve Reis-ül Küttab)
**SEYFİYE:
- Kılıç ehli olarak bilinir.
- Devleti koruyan, asayişi sağlayan, sınırları genişleten sınıftır.
- Yönetim ve Askerlik işlerine bakarlar.
- Vezir-i Azam, Vezirler, Yeniçeri Ağası, Kaptan-ı Derya, Beylerbeyi, Sancakbeyi.
KAPIKULU Ordusu
*Yeniçeriler bu gruptadır.
*Merkez (İstanbul) ordusudur.
*Devşirmedirler.
*Sürekli Askerdirler.
*Ulufe adı verilen maaş alırlar.
*Cülus Bahşişi’de alırlar.
***Devşirme sistemi:
Balkanlardan alınan Hıristiyan çocukların Türk ailelerin yanına verilmesinin sebebi;
• İslamiyet’i öğretmek,
• Türkçe’yi öğretmek,
• Türk adet ve geleneklerini öğretmek.
!!! Osmanlı Devletinde farklı eğitim kurumlarının varlığını sürdürmesi, öğretim birliğinin olmadığının ve kültürel farklılığın kanıtıdır.
!!! Osmanlı Devleti’nde toplumun ümmet esasına (Müslüman-Gayrimüslim) göre örgütlenmesi ve halifelik, devletin “teokratik” yapısını kanıtlar.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder