ASİT, ASİTLER, ASİTLERİN ÖZELLİKLERİ, ASİT ÇEŞİTLERİ

ASİT, ASİTLER, ASİTLERİN ÖZELLİKLERİ, ASİT ÇEŞİTLERİ (FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ KONU ANLATIM)

Arrhenius :Suda çözündüklerinde (sulu çözeltilerine) hidrojen iyonu (H⁺) verebilen bileşiklere (maddelere) asit denir.

Lowry � Bronsted :Suda çözündüklerinde (sulu çözeltilerine) proton verebilen bileşiklere (maddelere) asit denir.

Lewis :Kimyasal bağ yaparken (kovalent bağ oluştururken) elektron alabilen bileşiklere (maddelere) asit denir.

a) Asit Çeşitleri :

HCl → Hidro Klorik Asit → Tuz Ruhu

HBr → Hidro Bromik Asit

HF → Hidro Florik Asit

HNO₃ → Nitrik Asit → Kezzap

H₂SO₄ → Sülfürik Asit

Kuvvetli Asitler

H₂CO₃ → Karbonik Asit → Meşrubat

H₃PO₄ → Fosforik Asit

HBO₃ → Borik Asit

HI → Hidro İyodik Asit

HClO₄ → Perklorik Asit (Hidrojen Klorat)

HCN → Hidrojen Siyanür

Zayıf Asitler

CH₃COOH → Asetik Asit → Sirke Asiti

HCOOH → Formik Asit → Isırgan Otu, Karınca

C₂H₃OH(COOH)₂ → Malik Asit → Meyve (Elma, Portakal)

C₃H₄OH(COOH)₃ → Sitrik Asit → Limon

C₁₇H₃₃COOH → Oleik Asit → Zeytinyağı

CH₃(CH₂)₂COOH → Bütirik Asit → Tereyağı

C₁₃H₂₇COOH → Miristik Asit → Yağ

Organik (Karboksilli)

C₁₅H₃₁COOH → Palmitik Asit → Yağ

C₁₇H₃₁COOH → Linoleik Asit → Yağ

C₁₇H₂₉COOH → Linoleik Asit → Yağ

C₂H₃OHCOOH → Laktik Asit → Süt, Yoğurt

C₂H₂(OH)₂(COOH)₂ → Tartarik Asit → Üzüm

CH₂OHCOOH → Folik Asit → Çilek

b) Asitlerin İyonlaşması ve İyonlaşma Tepkimeleri :

Asitlerin iyonlaşması demek, kendini oluşturan (+) ve (�) yüklü iyonlarına ayrışması demektir.

Asitlerin sulu çözeltileri oluşturulduğunda yani asitler suda çözündüklerinde (+) yüklü hidrojen iyonu (H⁺) ile (�) yüklü başka bir iyon oluştururlar.

Asitler, saf haldeyken elektrik akımını iletemeyip sadece suda çözündüklerinde elektrik akımını iletebilirler. (Asitlerin elektrik akımını iletebilmesi için iyonlaşması gerekir. Çünkü çözeltilerde elektrik akımının iletilmesini (+) ve (�) yüklü iyonlar sağlar.)

� HCl _(suda)(aq) → H⁺ + Cl ^�

HCl + H₂O → (H₃O)⁺ + Cl^�

� HBr _(suda)(aq) → H⁺ + Br ^�

HBr + H₂O → (H₃O)⁺ + Br ^�

� HF _(suda)(aq) → H⁺ + F ^�

HF + H₂O → (H₃O)⁺ + F ^�

� HNO_{3 (suda)(aq)} → H⁺ + (NO₃)^�

HNO₃ + H₂O → (H₃O)⁺ + (NO₃)^�

� H₂SO_{4 (suda)(aq)} → 2H⁺ + (SO₄)^�2

H₂SO₄ + 2H₂O → 2(H₃O)⁺ + (SO₄)^�2

� H₂CO_{3 (suda)(aq)} → 2H⁺ + (CO₃)^�2

H₂CO₃ + 2H₂O → 2(H₃O)⁺ + (CO₃)^�2

� H₃PO_{4 (suda)(aq)} → 3H⁺ + (PO₄)^�3

H₃PO₄ + 3H₂O → 3(H₃O)⁺ + (PO₄)^�3

� CH₃COOH _(suda)(aq) → H⁺ + (CH₃COO)^�

CH₃COOH + H₂O → (H₃O)⁺ + (CH₃COO)^�

� HCOOH _(suda)(aq) → H⁺ + (HCOO)^�

HCOOH + H₂O → (H₃O)⁺ + (HCOO)^�

c) Asitlerin Özellikleri :

1- Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir.

2- Sulu çözeltilerinin tatları ekşidir (limon, sirke gibi).

3- Turnusol kağıdının rengini maviden kırmızıya dönüştürürler.

4- Hepsinin yapısında hidrojen (H) vardır ve sulu çözeltilerine (bilgi yelpazesi) (suda çözündüklerinde) hidrojen iyonu (H⁺) verirler.

5- Plastik ve camlara etki edemezler.

6- Saf haldeyken elektrik akımını iletmezler.

7- Yakıcı özelliktedirler.

8- Asitlere fenol ftalein çözeltisi (indikatörü) damlatılınca renk değiştirmezler.

9- Bazlarla birleşerek nötrleşirler ve tuz ile su oluşturup ısı açığa çıkarırlar. Nötrleşme tepkimeleri ekzotermiktir.

� Asit + Baz ^Nötrleşme Tuz + Su + Isı

� HCl + NaOH ^Nötrleşme NaCl + H₂O + Isı

^{Asit Baz Tuz Su}

10- Metallerle tepkimeye girerek metal tuzu oluştururlar ve H₂ (hidrojen) gazı açığa çıkarırlar. (Al, Mg, Zn, Fe, Na gibi metaller).

� Asit + Metal → Metal Tuzu + Hidrojen Gazı

� 2HCl + Mg → MgCl₂ + H₂

� H₂SO₄ + Zn → ZnSO₄ + H₂

� 3HCl + Al → AlCl₃ + 3/2 H₂

11- Karbonat grubu içeren bileşiklere etki ederek metal tuzu, CO₂ (karbondioksit gazı), ve H₂O (su) oluştururlar.

� Karbonatlı Bileşik+Asit → Metal Tuzu + Karbondioksit Gazı + Su

� Mg(CO₃) + 2HCl → MgCl₂ + CO₂ + H₂O

� Mg(CO₃) + H₂SO₄ → MgSO₄+ CO₂ + H₂O

� Na₂CO₃ + 2HCl → 2NaCl + CO₂ + H₂O