Afrikalılar arasında dayanışmayı ve birliği güçlendirmek, iş birliğini geliştirmek, ülkelerin bağımsızlığını, toprak bütünlüğünü ve egemenliklerini savunmak, sömürgeciliğin her türlüsünü yok etmek, ırkçılığa ve kıyıma karşı mücadele etmek, refah seviyelerini arttırmak ve Birleşmiş Milletler kuruluş yasasına uygun olarak uluslararası işbirliğini geliştirmek amacıyla Mayıs 1963'te Adİs Ababa konferansı sonunda bağımsız otuz Afrika ülkesi tarafından imzalanan Afrika Birliği Örgütü Kuruluş Yasası ile kuruldu.II.Dünya Savaşından sonra sömürgeciliğin tasfiyesi ile uluslararası politika sahnesine çıkan genç devletlerin karşı karşıya bulundukları benzer problemler ve ortak tarihî geçmiş, bu devletler arasında iş birliği ve dayanışmanın geliştirilmesini zorunlu hâle getirmiştir. Bu sebeple siyasî ve iktisadî dayanışmayı artırmak ve uluslararası politika alanında etkin olmak İçin çok sayıda bölgesel teşkilât kurulmuştur. ABÖ kurulmadan önce Afrikalılar arasında birliği ye dayanışmayı artırmak amacıyla 1958'de Gana-Gine Birliği, 1960'da Ga-na-Gine-Mali Birliği, 1961 'de Afrika ve Madagaskar Birliği (Union Africaine et Malgache) gibi daha dar kapsamlı Örgütler kurulmuş olup, Fransızca konuşan oniki Afrika ülkesini, siyasî ve iktisadî i§ birliği amacıyla bîr araya getiren Afrika ve Madagaskar Birliği, ABÖ'-niiıı kuruluşuna öncülük etmiştir.
Habeşistan İmparatoru Haile Sclasiye'nin gayretleri ile 22-25 Mayıs 1963'tc Adis Aba-ba'da bir araya gelen otuz iki bağımsız Afrika ülkesinin devlet ve hükümet başkanının imzaladığı kuruluş yasasında üye devletlerin eşitliği, iç işlerine karışmama ve loprak bütünlüğüne saygı, örgütün İşleyişi için temci prensipler olarak belirlenmiştir. Afrika'daki mahallî dillerin yanışım Fransızca ve ingilizce de teşkilâtın resmî dili olarak kabul edilmiştir. Afrika kıtasında bulunan bütün bağımsız ve egemen devletlerin örgüte üye olma hakları vardır. Örgütün başlıca organları şunlardır: 1) Devlet ve Hükümet Başkan/an Ko/ıgresi. Örgütün en yüksek karar organıdır. Üye ülkeler arasında politikaları koordinc etmek için yılda bir defa toplanır. Her üye kongrede eşit hakka sahip olup kararlar üçte İki çoğunlukla alınır. Ancak usulle ilgili konularda salt çoğunluk yeterlidir. Kararlar tavsiye ve düek niteliğindedir. Örgütün başkanı bir yıl için üyeler arasından seçimle tayin edilir. 2) Bakanlar Konseyi. Üye devletlerin dışişleri ya da diğer bakanlarından oluşur. Normal zamanlarda yılda iki defa toplanır. Devlet ve Hükümet Başkanları Kongresi ile ilgili hazırlıkları yürütür. Kararları salt çoğunlukla alır. 3) Genel Sekreteıiik. Teşkilâtın devamlı organı olup merkezi Adis Aba-ba'dadır. Üye ülkeler arasında imzalanan antlaşmaların ve teşkilât yasasının uygulanmasına yardımcı olur. Bütçenin, özel ve yıllık raporların hazırlanması gibi görevleri de vardır. Devlet Başkanları Kongresince seçilen genel sekretertarafından yönetilir. Bünyesinde siyasî, malî, eğitim, bilim, külıür ve sosyal işler; ekonomik gelişme ve işbirliği ile konferanslar ve yönetim şubeleri vardır. 4) Hakemlik, Uz-tcışnnna ve Arabuluculuk Komisyonu. Üye ülkeler arasındaki sorunları barışçı yolla çözümlemek için 1964'lc Devlet Başkanları Kongresince seçilen yirmi bir üye tarafından kurulmuştur. Bir başkan ve iki başkan yardımcısı vardır. Bu organların dışında teşkilatın çeşitli konularda özel komisyonları ve bağımsızlık hareketlerini desteklemek ve koordine etmek amacıyla kurulan bir komitesi (Atrican Liberation Commtttcc) de bulunmaktadır.
ABÖ, üye ülkeler arasındaki anlaşmazlıkların çözümü için yaptığı arabuluculuk çalışmalarından bazılarında başarılı olurken bazılarında başarı sağlayamadı. Fas-Cczayir sınır anlaşmazlığı (1964-65) İle Kenya-Somali ve Soma-li-Habeşistan sınır çatışmalarında (1965-67) başarı sağladı. Fakat Nİjcrya'daki iç karışıklıkları durdurma (1968-70) konusunda başarılı olamadı. Arap-İsraİl savaşı, Angola ve Batı Sahra gibi konular üyeler arasında görüş ayrılıklarına ve ciddî gerilimlere neden oldu.Gü-ney Afrika Cumhuriyelİ'ıulcki beyaz, azınlık yönetiminin uyguladığı ırkçı politikaya karşı ortak bir politika oluşturarak yönelime karşı mücadele edenlere destek sağladı. Birleşmiş Mİlletlcr'de tesis ettiği Afrika Grubu ile uluslararası politika alanında etkinliğini sürdürmektedir.
Afrika Birliği örgütü'nün kuruluşunda Afrika'da bulunan İslam ülkeleri aktif rol oynamışlardır. Örgüte üye olan Afrikalı İslam ülkelerinin hepsi aynı zamanda İslam Konferansı Teş-kilatı'nın da üycsidirlcr. Ayrıca Afrika'daki Arap İslam ülkeleri (Mısır, Sudan, Libya, Cezayir, Fas, Tunus, Cibuti, Moritanya, Somali) Arap Birliği'nc de üyedirler. Müslüman ülkeler, İslam Konferansı Teşkilatı, Arap Birliği ve Afrika Birliği Örgülü arasında münasebetlerin geliştirilmesinde önemli rol oynamaktadırlar.
Davul DURSUN
Bk. Birleşmiş Milletler Örgülü; Emperyalizm; İslam Konferansı Teşkilatı; Sömürgecilik
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder